Με συνολικά 74 μέλη συνεδριάζει η Επιτροπή Παρακολούθησης από τα οποία 61 μετέχουν ισότιμα και 13 χωρίς δικαίωμα ψήφου. Πρόκειται για ένα όργανο που παρόμοιο δεν έχει υπάρξει στο παρελθόν. Μια πανσπερμία απόψεων, μια ποικιλία θέσεων αλλά και διαφορετικές αφετηρίες στις προσεγγίσεις και στις αναλύσεις δημιουργούν ουσιαστικά τις συνθήκες για διάλογο κωφών.
Πρώτα και κύρια θα πρέπει να σημειώσουμε ότι πέρα από τα σημεία εξαερισμού που προσπαθούν όλα τα μέλη για λόγους συνοχής η συγκεκριμένη σύνθεση δεν μπορεί να παράγει πολιτικό αποτέλεσμα ούτε βεβαίως να παράγει γενικώς αποτέλεσμα.
Ο λόγος είναι πάρα πολύ απλός. Δεν μπορεί να λειτουργήσει ως ένα αποφασιστικό, ενιαίο όργανο όταν αυτό το όργανο αναφέρεται σε τρία διαφορετικά προγράμματα. Να θυμίσουμε για την ιστορία ότι τα προγράμματα καθένα και για μια περιφέρεια είναι αυτόνομο και αυτοτελές. Δεν υπάρχει δηλαδή ενιαίο πρόγραμμα. Δεν μπορούν να μεταφερθούν πιστώσεις από το ένα στο άλλο ποτέ και βεβαίως να υπολογιστούν διαφορετικά.
Να θυμίσουμε για την ιστορία ότι σε όλο αυτό το σκηνικό κατέληξε η κυβέρνηση σε μια προσπάθεια να δικαιολογήσει αυτό το οποίο δήθεν επιδίωκε και που είχε διακηρύξει το 2005 ο ίδιος ο πρωθυπουργός στην έκθεση Θεσσαλονίκης περί του ενιαίου προγράμματος.
Να καταλήξουμε βέβαια ότι μετά τη δεύτερη συνεδρίαση αυτής της επιτροπής παρακολούθησης πρόκειται για ένα δυσκίνητο, δύσκαμπτο, αναποτελεσματικό όργανο το οποίο δεν μπορεί να πάρει καμία απόφαση παρά μόνο να επικυρώνει δεδομένες αποφάσεις. Πρόκειται ουσιαστικά για έναν περιοδεύοντα θίασο που μια φορά το χρόνο μαζεύεται σε ένα από τα σημεία που έχουν προσδιοριστεί – να για παράδειγμα το χρόνο θα βρεθούμε στη Λάρισα, όπως πέρυσι βρεθήκαμε στα Γιάννενα – για να ξανακάνουμε τις ίδιες διαπιστώσεις, να εντοπίσουμε διαφορετικές προσεγγίσεις, διαφορετικά δεδομένα, ξεχωριστές στρατηγικές οι οποίες δεν συναντώνται πουθενά παρά μόνο διευρύνουν την απόκλιση μεταξύ των περιφερειών.
Πρόκειται ουσιαστικά για ένα όργανο το οποίο δεν έχει να προσφέρει τίποτα και δεν μπορεί κανείς να περιμένει τίποτα αυτό. Πρόκειται για μια συνεδρίαση ενταγμένη μέσα στο πλαίσιο της επικοινωνιακής στρατηγικής που δεν προσφέρει τίποτα ουσιαστικό. Όμως αυτά τα όργανα, αυτές οι λογικές, αυτή η μεθοδολογία διαχείρισης είναι το κατεξοχήν σημείο που ταλαιπωρεί τους ίδιους τους εμπλεκόμενους και δυσκολεύουν αν θέλετε τα ίδια τα πράγματα.
Το κατάλαβαν βέβαια και άρχισαν ήδη τις εκπτώσεις.
Είχαν διακηρύξει δηλαδή ότι θα υπάρχει συγκριτική αξιολόγηση. Ήταν κάτι το οποίο έχει χειροκροτηθεί απ’ όλες τις πλευρές γιατί λίγο-πολύ επιβάλλει την ελάχιστη αξιοκρατία τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την κρίση των προτάσεων. Διαπίστωσαν όμως οι υπουργοί ότι η αξιοκρατία πειράζει. Αποφάσισαν να συνηγορήσουν και στην άμεση αξιολόγηση.
Για να το εξηγήσω τι σημαίνει αυτό να σημειώσω μόνο ότι συγκριτική αξιολόγηση σημαίνει ότι σε ένα χρονικό διάστημα μαζεύονται κάποιες αιτήσεις και με δεδομένο το πώς αυτές αξιολογούνται μπαίνουν οι καλύτερες. Η άμεση αξιολόγηση σημαίνει ότι όποιος προλάβει και πήρε πρώτος πρωτόκολλο κινδυνεύει να πάρει και τα λεφτά. Είχε επικριθεί η διαδικασία της άμεσης αξιολόγησης γιατί εκεί παίζονται παιχνίδια που δεν χρειάζεται να τα ερμηνεύσουμε σ’ αυτή τη φάση, τα ξέρουν καλύτερα στην περιφέρεια γιατί είναι αποφασισμένοι να τα ξαναπαίξουν. Τώρα όμως επιβάλλεται η άμεση αξιολόγηση σαν τη λύση του προβλήματος. Εκείνο που είχαν απορρίψει δηλαδή την προηγούμενη περίοδο τώρα το θεωρούμε και πανάκεια. Να σημειώσω και κάτι για να μην δημιουργούνται παρερμηνείες.
Στο προηγούμενο πρόγραμμα κατά 65% και πλέον χρησιμοποιήθηκε η άμεση αξιολόγηση και είδατε τι αποτελέσματα είχαμε. Τι θα έκαναν δηλαδή θα αξιολογούσαν τα έργα μαϊμού με συγκριτική αξιολόγηση. Τώρα βέβαια γιατί το έκαναν; Μα για τις ανειλημμένες υποχρεώσεις.
Η περιφέρεια είναι αυτή που θα προλάβει πρώτη να πάρει πρωτόκολλο για τον εαυτό της. Βεβαίως και δεν θα ήθελα να σημειώσω άλλες λεπτομέρειες γιατί πραγματικά η καλή ημέρα από το πρωί φαίνεται. Άλλωστε έχουμε συνηθίσει εμείς εδώ να δίνουμε τη μάχη του αυτονόητου. Να προβλέπουμε δηλαδή τι ακριβώς θα γίνει και κάτω από ποιες διαδικασίες. Να λέμε δηλαδή τα πράγματα με το όνομά τους.
Έχουμε κατακτήσει αυτό το δικαίωμα που μας έχει επιβεβαιώσει τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τις εκτιμήσεις γύρω από τέτοια θέματα που αγγίζουν τον πυρήνα της ανάπτυξης. Και κάτι τελευταίο. Έχουμε πει ότι από το 2000 και μετά η υπόθεση της ανάπτυξης είναι και υπόθεση πολιτική. Έχουμε πει και έχουμε γράψει ότι η υπόθεση διαχείρισης μέσων είναι και πόρων. Σε τούτο τον τόπο έχουν μάθει το αυτονόητο να το θυσιάζουν. Ευτυχώς -ή δυστυχώς για κάποιους -εμείς θα συνεχίσουμε αυτό το μονόδρομο που έχουμε χαράξει. Θα επιμένουμε στο αυτονόητο. Να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους. Μπορεί να πειράζει όταν ακούνε για έργα μαϊμού είτε για λογιστικές αλχημείες αλλά έτσι είναι πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα που τη θέλουν και τη συντηρούν διαχρονικά όλοι όσοι υπηρετούν στην περιφέρεια και στα θεσμικά όργανα που συγκροτούνται γύρω από τα προγράμματα.
Και γιατί το λέμε αυτό; Γιατί κανείς δεν έχει τα κότσια να πετάξει έξω από το πρόγραμμα όλες εκείνες τις μαϊμουδιές που έγιναν αφού βεβαίως θεωρούν ότι οι αριθμοί βρίσκονται σε πολύ καλό επίπεδο. Δεν το κάνουν όμως γιατί ξέρουν ότι θα έχουν πολιτικό κόστος. Προτιμούν να μένουν και να παραμένουν μέσα στο παιχνίδι της συνενοχής παρά να ξεκαθαρίσουν το τοπίο. Θα μπορούσαμε να γράψουμε πολλά περισσότερα όμως δεν είναι ο στόχος αυτός. Ο στόχος είναι εντελώς διαφορετικός. Ωστόσο είναι μαθηματικά βέβαιο ότι αρκετά γρήγορα θα επανέρθουμε…